Kryzys oporności na antybiotyki

Wprowadzenie antybiotyków do użytku klinicznego zrewolucjonizowało medycynę, a także wydłużyło średnią długość życia o dwie dekady, zmieniając paradygmat z chorób zakaźnych na niezakaźne. Jednakże wiele dziesięcioleci po tym, jak pierwsi pacjenci zaczęli być leczeni antybiotykami, infekcje bakteryjne ponownie stały się zagrożeniem. W 2011 roku Dyrektor Generalny Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wyraźnie ostrzegł, że bez podjęcia pilnych działań naprawczych i ochronnych, na choroby zakaźne takie jak gruźlica, zapalenie płuc czy dżuma, ponownie nie będzie skutecznej farmakoterapii.

Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR) to globalne wyzwanie dla zdrowia publicznego o poważnych konsekwencjach zdrowotnych, ekonomicznych i społecznych. AMR jest zjawiskiem naturalnym, jednakże proces ten uległ znacznemu nasileniu z powodu nadużywania oraz niewłaściwego stosowania antybiotyków. Zwiększona oporność bakterii na środki przeciwdrobnoustrojowe jest przyczyną ciężkich infekcji, powikłań oraz zwiększonej śmiertelności.

Światowa Organizacja Zdrowia opublikowała listę dwunastu najbardziej niebezpiecznych dla zdrowia i życia bakterii, na które nie działają znane i dostępne antybiotyki. Lista ta obejmuje:

1. Acinetobacter baumannii – oporna na karbapenemy

2. Pseudomonas aeruginosa (pałeczka ropy błękitnej) – oporna na karbapenemy

3. Enterobakterie, oporne na karbapenemy

4. Enterococcus faecium – oporny na wankomycynę

5. Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty) – oporny na metycylinę, pośrednio na wankomycynę

6. Helicobacter pylori – oporny na klarytromycynę

7. Kilkanaście szczepów Campylobacter – opornych na fluorochinolony

8. Salmonella – oporna na fluorochinolony

9. Neisseria gonorrhoeae (dwoinka rzeżączki) – oporna na cefalosporynę i fluorochinolony

10. Streptococcus pneumoniae (pneumokoki, dwoinka zapalenia płuc) – niewrażliwa na penicylinę

11. Haemophilus influenzae (pałeczka grypy) – oporny na ampicylinę

12. Kilkanaście szczepów Shigella (czerwonki) – opornych na fluorochinolony

Europejskie Towarzystwo Mikrobiologii Klinicznej i Chorób Zakaźnych oraz Globalny System Nadzorowania Oporności na Środki Przeciwdrobnoustrojowe (GLASS), zjednoczeni w koalicji ANTARCTICA (Antimicrobial Resistance in Critical Care), apelują o podjęcie odpowiednich działań, a także o zwiększenie świadomości wśród pracowników ochrony zdrowia, w celu ograniczenia rozwoju oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.

Podejmując działania prewencyjne, takie jak przestrzeganie indywidualnej higieny rąk, regularne szkolenia edukacyjne dla pracowników, a także środki informacyjne dla pacjentów mogą znacząco ograniczyć translokacje bakterii, w tym szczepów wielolekoopornych.